Gemeenten ontvangen via een specifieke uitkering middelen voor gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (SPUK GOAB). Deze middelen zijn bedoeld als tegemoetkoming in de kosten die gemeenten maken om hun wettelijke taken uit te voeren met betrekking tot onderwijsachterstandenbeleid. Sinds 2019 wordt de verdeling van middelen gebaseerd op een indicator die het CBS heeft ontwikkeld. Bij de invoering van deze verdeelsystematiek heeft toenmalig minister Slob van Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media aan de Tweede Kamer toegezegd deze SPUK in 2024 te evalueren.
Oberon voerde de evaluatie uit, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Onder gemeenten is een enquête uitgezet, waarop 63% van de gemeenten reageerden, goed verdeeld over klein, middelgroot en groot.
Resultaten evaluatie
Uit de onder gemeenten uitgezette vragenlijst blijkt dat 75 procent van de respondenten tevreden is met de specifieke uitkering als financiering van het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid. Men is tevreden omdat de middelen geoormerkt zijn, waardoor middelen gericht kunnen worden besteed en er ook meer financiële zekerheid is. Een deel van de respondenten geeft wel aan graag ruimere bestedingsdoelen in de wet te zien.
Een kwart van de respondenten geeft aan ontevreden te zijn. Veel genoemde redenen zijn: de middelen zijn niet structureel; er is pas laat duidelijkheid over het bedrag dat men het komende jaar ontvangt; de verantwoordingslasten zijn hoog; en niet alle kosten van voorschoolse educatie kunnen ermee worden gedekt. Ook zijn sommigen kritisch over de verdeling van de middelen op basis van de CBS-indicator.
Op de vraag hoe het gemeentelijke onderwijsachterstandbeleid vanaf 2027 gefinancierd zou moeten worden, heeft 69 procent van de respondenten een voorkeur voor wederom een specifieke uitkering van vier jaar. Twaalf procent heeft een voorkeur voor financiering via het gemeentefonds. Elf procent heeft geen voorkeur of weet het niet en acht procent wil iets anders, bijvoorbeeld via een brede specifieke uitkering of de middelen rechtstreeks uitkeren aan kinderopvang en/of het onderwijs.
Bekijk hieronder een factsheet met de belangrijkste uitkomsten van de evaluatie:
Reactie
Toenmalig minister van Primair en Voortgezet Onderwijs, Mariëlle Paul, liet in een kamerbrief (pag. 11) weten dat het goed is om te constateren dat driekwart van de gemeenten tevreden is over deze specifieke uitkering en ruim twee-derde van de gemeenten deze financieringsvorm vanaf 2027 wil voortzetten. Het is aan het nieuwe kabinet om een besluit te nemen over de wijze waarop de financiering na 2027 wordt voortgezet.
