Jeugdhulp

Zowel vanuit het onderwijs als vanuit de jeugdhulp spannen verschillende partijen zich in om te voorzien in de ondersteuningsbehoeften van jongeren. Afstemming tussen beide velden is van belang, want passend/inclusief onderwijs en jeugdhulp kunnen in samenhang meer bereiken. Ook is afstemming van belang omdat partijen vanuit wetgeving bezien deels overlappende verantwoordelijkheden hebben. Goede samenwerking is een voorwaarde voor effectiever en efficiënter beleid en een succesvolle uitvoering en dat is wenselijk, zeker gezien de druk op de keten van opvang, onderwijs en zorg.

Passend onderwijs en inclusief onderwijs

In 2014 werd passend onderwijs ingevoerd. Sindsdien hebben de regionaal georganiseerde samenwerkingsverbanden passend onderwijs in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs de taak om te bepalen welke leerlingen welke ondersteuning krijgen om ze verder te helpen in hun onderwijsontwikkeling. In het middelbaar beroepsonderwijs zijn de instellingen hiervoor verantwoordelijk. De wet laat verder open om welke vormen van ondersteuning het kan gaan in het kader van passend onderwijs en voor wie die precies bedoeld is.

In het verlengde van passend onderwijs gaat de laatste jaren ook steeds meer aandacht uit naar inclusief onderwijs. Op langere termijn wil het Rijk toe naar een inclusieve inrichting van het onderwijs, zodat alle kinderen en jongeren er dicht bij huis, volwaardig en gelijkwaardig toegang tot hebben. Op welke manieren het beste kan worden voorzien in de extra ondersteuningsbehoeften van kinderen is ook gezien deze beweging een relevant vraagstuk.

Jeugdhulp

Gemeenten kregen in 2015 te maken met de decentralisatie van drie wetten, waaronder die van de Jeugdwet. Gemeenten zijn sindsdien verantwoordelijk voor de uitvoering van jeugdzorg, bestaand uit: jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Hoewel de termen jeugdhulp en jeugdzorg vaak door elkaar gebruikt worden, bedoelen we met jeugdhulp (in navolging van het CBS en het NJi): alle vormen van hulp en ondersteuning variërend van licht ambulant tot en met intensieve, zeer gespecialiseerde zorg in een al dan niet gesloten setting.

Jeugdhulp betreft hulp aan jongeren van 0 tot 18 (en eventueel tot 23 jaar) bij psychische problemen, een verstandelijke beperking en opvoedproblemen. Het kan gaan om hulp op school of in de thuissituatie, de inzet van een wijk- of buurtteam, ambulante hulp of om daghulp op de locatie van een jeugdhulpaanbieder. Daarnaast is er jeugdhulp met verblijf in een pleeggezin, gezinsgerichte opvang (logeerhuizen of  zorgboerderijen) of gesloten plaatsing in een instelling uitgevoerd door jeugdhulpaanbieders.

Wat doet Oberon rond aansluiting onderwijs en jeugdhulp?

Oberon heeft de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met onderzoek naar de aansluiting van onderwijs en jeugdhulp. In 2018 heeft Oberon als onderdeel van de evaluatie passend onderwijs een landelijk beeld geschetst van de aansluiting (primair en voortgezet) onderwijs-jeugdhulp (lees verder). In 2021 werd dit onderzoek herhaald en aangevuld met een verdiepend onderzoek naar hoe scholen hun onderwijsondersteuning handig en effectief kunnen aanbieden samen met jeugdhulp, hoe samenwerkingsverbanden daar ruimte en randvoorwaarden voor kunnen creëren en hoe dat bestuurlijk geborgd kan worden in (regionale) afspraken tussen onderwijs en gemeenten (lees verder). De belangrijkste inzichten presenteerden we in deze factsheet en kansen voor versterking van de aansluiting bundelden we in deze handreiking.

Naast landelijk onderzoek naar de aansluiting onderwijs-jeugdhulp voert Oberon monitor- en evaluatieonderzoeken uit voor verschillende samenwerkingsverbanden passend onderwijs, gemeenten en jeugdhulpregio’s. Voorbeelden hiervan:

• de evaluatie van ontwikkelingen rondom de samenwerking tussen (primair en voortgezet) onderwijs en jeugdpartners in Zuidoost-Utrecht (2021);
• monitoronderzoek naar een pilot waarin de gemeente Amstelveen en samenwerkingsverband passend onderwijs Amstelronde samenwerkten (2021/22);
• monitor van PACT Jonge Kind in de gemeente Rotterdam, waarmee werd getracht om kinderen met een (ontwikkelings)achterstand direct op de meeste passende plek te kunnen plaatsen en van effectieve hulp te voorzien zodat zij zoveel mogelijk kunnen uitstromen naar onderwijs en reguliere kinderopvang in plaats van naar jeugdhulp (2021/22);
• monitoronderzoek naar de preventieve inzet van jeugd- en schoolteams in het voortgezet onderwijs in de regio Alkmaar (2022/23);
• een inventarisatie van activiteiten die de specialistische inzet van jeugdhulp in het kader van het Onderwijs-Jeugd-Arrangement Jeugdcoach in een aantal bovenschoolse voorzieningen en voorzieningen voor (voortgezet) speciaal onderwijs in de regio Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Rijswijk (2023);
• begeleiding bij het ontwerp en de invoering van een pilot om de verbinding tussen basisscholen en jeugdhulppartners te versterken in de gemeente Oosterhout (2023/24);
• de evaluatie van het proces rondom de pilot Onderwijs Jeugd Arrangement in de regio Noord-Veluwe (2023/24),
• een inventarisatie van goede voorbeelden van de inzet van zorgspecialisten (o.a. bekostigd vanuit vsv-middelen en de Jeugdwet) in het mbo (2024).

De eindrapportages van onderzoeksrapporten zijn voorzien van aanbevelingen over hoe scholen, schoolbesturen, samenwerkingsverbanden passend onderwijs, gemeenten en jeugdhulpaanbieders gezamenlijk de samenwerking nog verder kunnen brengen.

Wat kan Oberon voor u betekenen?

Oberon zet met onderzoek, monitoring en procesbegeleiding in op versterking van de samenwerking tussen scholen, schoolbesturen, kinderopvang, samenwerkingsverbanden en gemeenten als het gaat om ondersteuning vanuit onderwijs en jeugdhulp.